Ziektebeelden Pijn syndromen

Trigeminusneuralgie (aangezichtspijn)

Trigeminusneuralgie is een inschietende zenuwpijn in het gelaat, éénzijdig gelokaliseerd, die enkele seconden of zelfs minuten kan aanhouden en onverdraaglijk van intensiteit kan zijn. De pijn straalt uit volgens één van de takken van de trigeminuszenuw met name het voorhoofd/oog, de boven- en/of onderkaak.

Incidentie

De incidentie van trigeminusneuralgie wordt geschat op 4 tot 28 per 100.000 mensen per jaar, met een hogere prevalentie bij vrouwen dan bij mannen. De aandoening komt het meest voor bij personen boven de 50 jaar, hoewel ze op elke leeftijd kan voorkomen.

Er zijn verschillende risicofactoren vastgesteld voor het ontstaan van trigeminusneuralgie. Een van de meest voorkomende risicofactoren is multiple sclerose (MS), een ziekte die het centrale zenuwstelsel aantast. Mensen met MS lopen een hoger risico op het ontwikkelen van trigeminusneuralgie door de schade die optreedt aan de myelineschede die de zenuwen omgeeft en beschermt.

Andere risicofactoren voor trigeminusneuralgie zijn tandheelkundige ingrepen, hoofdletsel en tumoren of cysten in de hersenen. In sommige gevallen kan de aandoening worden veroorzaakt door compressie van de nervus trigeminus door een bloedvat.

Daarnaast kunnen bepaalde levensstijlfactoren zoals roken en overmatig alcoholgebruik het risico op het ontwikkelen van trigeminusneuralgie verhogen. Stress en angst zijn ook geïdentificeerd als mogelijke veroorzakers van de aandoening.

Symptomen

Trigeminus neuralgie is een aandoening die plotselinge en hevige pijn in het gezicht veroorzaakt, met name rond de ogen, neus, lippen, wangen en kaak. De pijn wordt meestal veroorzaakt door bepaalde activiteiten, zoals kauwen, spreken of zelfs het aanraken van het gezicht. De symptomen van trigeminusneuralgie kunnen zijn:

Plotselinge en hevige pijn in het gezicht, die vaak wordt beschreven als scherp, stekend of als een elektrische schok.
Pijn die enkele seconden tot enkele minuten aanhoudt
Pijn die in episodes optreedt, met periodes van remissie ertussen.
Pijn die wordt uitgelokt door bepaalde activiteiten, zoals eten, praten, tandenpoetsen of het aanraken van het gezicht
Pijn die zich meestal beperkt tot één kant van het gezicht, hoewel soms beide kanten kunnen worden aangetast.
Gezichtstrekkingen of spierspasmen, vooral rond het oog
Verhoogde gevoeligheid voor aanraking of temperatuur in het getroffen gebied.
Gevoelloosheid of tintelingen in het getroffen gebied.
Hoofdpijn, vooral ter hoogte van de slaap of achter het oor, die soms kan worden verward met migraine.

Diagnose

De diagnose van trigeminusneuralgie is voornamelijk gebaseerd op de medische voorgeschiedenis van de patiënt en een lichamelijk onderzoek. De arts kan vragen naar de frequentie, de duur en de plaats van de pijn, evenals naar eventuele triggers of andere symptomen. Hij kan ook een neurologisch onderzoek uitvoeren om de functie van de nervus trigeminus te beoordelen.

In sommige gevallen kan beeldvormend onderzoek zoals een MRI- of CT-scan worden verricht om andere onderliggende oorzaken van aangezichtspijn, zoals een tumor, cyste of een bloedvatafwijking, uit te sluiten.

Behandeling

Behandeling gebeurt in eerste instantie met medicatie, met name Tegretol of Neurontin zijn vaak zeer werkzaam. Wanneer de medicatie niet meer of onvoldoende werkt kan een operatie worden uitgevoerd.

Een Jannetta operatie (vasculaire decompressie) heeft in de behandeling van trigeminusneuralgie de voorkeur. Dit omdat met deze ingreep de oorzaak wordt behandeld met name het wegnemen van de prikkeling van de zenuw. Deze ingreep is niet destructief, dat wil zeggen dat de zenuw niet wordt kapotgemaakt. Deze operatie wordt uitgevoerd via een kleine schedelboring achter het oor.

De meeste andere operaties of ingrepen hebben een destruerend karakter wat wil zeggen dat de zenuw (een beetje) kapotgemaakt wordt. Indien de destructie onder precieze controle geschiedt, kan een ernstig zenuwletsel worden vermeden. De resultaten zijn in het algemeen goed, het komt echter wel vaak voor dat de pijn na verloop van tijd terugkeert. De ingreep kan dan worden herhaald.

Bij patiënten die omwille van medische redenen of omwille van hoge ouderdom een Jannetta operatie niet kunnen ondergaan, wordt best een thermocoagulatie toegepast. Deze ingreep kan via dagopname geschieden. Hierbij wordt via een naald de zenuw opgewarmd om de pijngeleiding te onderbreken.

Opname

Wanneer een operatief ingrijpen voor een trigeminus noodzakelijk is, is een hospitalisatieduur van 1 of maximum 2 nachten te voorzien. U verblijft dan op de verpleegafdeling neurochirurgie.

Nabehandeling

Afhankelijk van het beloop na de ingreep, zal er samen met de patiënt worden gekeken wanneer vervolgafspraken moeten plaatsvinden.

Prognose

De prognose voor trigeminusneuralgie varieert van persoon tot persoon en hangt af van verschillende factoren, waaronder de onderliggende oorzaak van de aandoening en de effectiviteit van de behandeling.

Volgens sommige studies zal ongeveer 70% van de patiënten met trigeminusneuralgie een langdurige verlichting van de pijn bereiken met medicijnen of andere niet-invasieve behandelingen. De overige 30% van de patiënten kan echter klachten blijven houden of kan behoefte hebben aan meer ingrijpende behandelingen.

Chirurgische ingrepen, zoals microvasculaire decompressie, blijken bij een aanzienlijk percentage van de patiënten een langdurige pijnverlichting te geven. Uit één onderzoek bleek bijvoorbeeld dat microvasculaire decompressie resulteerde in volledige pijnverlichting bij 78% van de patiënten na 1 jaar en bij 68% van de patiënten na 5 jaar.

Het is belangrijk op te merken dat zelfs met een succesvolle behandeling, trigeminusneuralgie bij sommige patiënten kan terugkeren. In één onderzoek kreeg ongeveer 15% van de patiënten die aanvankelijk pijnverlichting kregen door microvasculaire decompressie, binnen 10 jaar na de operatie opnieuw last van de symptomen.