Ziektebeelden Hersenen & Schedel

Arterioveneuze malformatie (AVM)

Een arterioveneuze malformatie (AVM) is een misvorming in het bloedvatstelsel. Normaal gezien voert de slagader zuurstofrijk bloed aan en eindigt in het haarvatennetwerk. Hier wordt zuurstof afgegeven en CO2 opgenomen. Het zuurstofarme bloed wordt via de ader terug naar het hart en de longen vervoerd om terug van zuurstof te worden voorzien. Bij een AVM is op een bepaalde plaats in de hersenen het haarvatennetwerk afwezig. De slagader zal dan rechtstreeks verbonden zijn met de ader. Gezien de druk in de slagader veel hoger is dan in de ader zal hierdoor een kluwen van bloedvaten ontstaan. De wand van dit kluwen bloedvaten is zwakker dan gemiddeld en kan dus aanleiding geven tot een hersenbloeding.

Incidentie

Arterioveneuze malformaties (AVM) zijn een relatief zeldzame aandoening die minder dan 1% van de bevolking treft. De precieze oorzaak van AVM's zijn niet bekend, maar er zijn bepaalde risicofactoren vastgesteld. Deze omvatten een familiegeschiedenis van AVM's, genetische afwijkingen en eerdere hoofdletsels. AVM's worden het vaakst vastgesteld bij mensen tussen 10 en 40 jaar en treffen zowel mannen als vrouwen in gelijke mate.

Symptomen

Plots optredende hoofdpijnklachten en eventueel neurologische uitval onder de vorm van halfzijdige verlamming, spraakstoornissen en zichtproblemen. In ernstige gevallen kan dergelijke bloeding tot coma leiden. Sommige patiënten presenteren zich met een epilepsie-aanval die het gevolg is van prikkeling van de hersenschors door het AVM.

Diagnose

De diagnose van dergelijke afwijking wordt in eerste intantie door middel van een CT-scan gesteld. Hierop kan een eventuele bloeding worden gediagnosticeerd.

Als een AVM wordt gevonden zonder bloeding, kan er aanvullend onderzoek verricht worden om de grootte, de plaats en het potentiële risico op bloedingen te beoordelen. Dit kan een magnetische resonantie angiogram (MRA) of katheterangiogram omvatten, waarbij een kleurstof in de bloedvaten wordt gespoten om een gedetailleerd beeld te krijgen van de bloedstroom en eventuele abnormale bloedvaten.

In sommige gevallen wordt de diagnose ook incidenteel gesteld, dat wil zeggen dat er een aneurysma op een scan wordt gevonden, die werd gemaakt voor een ander probleem.

Behandeling

Chirurgie: sommige patiënten met een AVM komen in aanmerking voor een operatieve behandeling waarbij via een trepanatie de vaatmisvorming in het geheel wordt verwijderd. Enkel de AVM's die chirurgisch toegankelijk zijn (die relatief aan de oppervlakte van de hersenen liggen) komen in aanmerking voor een operatieve behandeling. Diep gelegen AV-malformaties zijn zelden operatief toegankelijk.

Endovasculaire embolisatie. Het principe van deze behandeling is dat via een katheterisatie in de lies een katheter wordt ingebracht tot in de AVM. Vervolgens wordt de malformatie langs de binnenkant dichtgeplakt met een bepaalde soort lijm. Deze techniek wordt voornamelijk gebruikt voor AVM's die groot zijn en/of diep in de hersenen gelegen zijn. In veel gevallen zal de embolisatie in verschillende etappes plaatsvinden.

Stereotactische radiochirurgie. Het principe van deze behandeling is dat er een precisie bestraling wordt uitgevoerd van het afwijkende bloedvatenkluwen. De bestraling op zich zal het afwijkende bloedvatenkluwen aanzetten tot verlittekening en dus uitgeschakeld worden uit de bloedsomloop. De behandeling voor dergelijke afwijkingen vindt plaats op dagklinische basis. De gemiddelde duur vooraleer de bloedvatafwijking volledig uitgeschakeld is van de circulatie bedraagt tussen de 2 en 3 jaar. Dit is de tijd die nodig is om het proces van inwendige verlittekening van het bloedvatenkluwen te voltooien.

Combinatie behandeling. Vaak is het echter zo dat voor de behandeling van een AVM een combinatiebehandeling noodzakelijk is. Dit wil zeggen dat 2 of 3 technieken moeten worden aangewend en dit in verschillende etappes om het AVM volledig te kunnen uitsluiten.

Welke behandeling er wordt gekozen voor de patiënt hangt af van de individuele situatie van patiënt, het type AVM en de locatie. De keuze van de juiste - beste behandeling is "maatwerk" waarover het team van neurochirurgen, neuro-radiologen en radiotherapeuten zal beslissen.

Opname

Na een chirurgische ingreep voor het verwijderen van een AVM zal de patiënt gedurende één nacht worden opgenomen op de afdeling intensieve zorgen respectievelijk neurologie/mediumcare neurochirurgie. De eerste dag na de ingreep wordt een controle CT-scan van de hersenen verricht en indien deze geen bijzonderheden toont, kan de patiënt naar de verpleegafdeling neurochirurgie worden overgeplaatst.

Indien er complicaties zijn opgetreden tijdens of na de ingreep, is het mogelijk dat de patiënt langer ter observatie blijft opgenomen. De opname duur is dan ook afhankelijk van de toestand van de patiënt.

Nabehandeling

Afhankelijk van de locatie en grootte van het AVM alsook het beloop na de ingreep, zal er samen met de patiënt worden gekeken wanneer vervolgafspraken moeten plaatsvinden.

Het is mogelijk dat er voor deze vervolgafspraken nog hersenscans worden verricht ter controle.

Prognose

De prognose voor AVM's kan variëren afhankelijk van een aantal factoren, zoals de grootte en locatie van de malformatie, evenals de algemene gezondheid van de patiënt. In sommige gevallen kunnen AVM's ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals bloedingen, epileptische aanvallen of een beroerte.

Het risico op bloedingen door een AVM wordt geschat op 2-4% per jaar, wat betekent dat de kans op bloedingen of andere complicaties na verloop van tijd toeneemt. Met vroege opsporing en passende behandeling kunnen veel mensen met een AVM de aandoening echter effectief onder controle houden en het risico op complicaties verminderen.